Dit is waarom PDS met obstipatie en chronische obstipatienog steeds door elkaar worden gehaald (én waarom richtlijnen altijd achterlopen)
Door Sigrid van der Marel-Sluijter
De Rome IV-criteria bestaan al sinds 2016.
Bijna tien jaar oud dus.
En in de tussentijd is er zóveel gebeurd op het gebied van darmgezondheid, voeding, microbioom, vezels, FODMAPs en leefstijl… dat het eigenlijk bijna bijzonder is dat we nog steeds met dezelfde criteria werken.
Maar goed — zolang Rome V nog niet is gepubliceerd (die komt in 2026!), doen we het met wat er is.
En dat levert soms verwarring op.
Zeker als het gaat om het onderscheid tussen PDS-C en chronische obstipatie.
Ik neem je even mee.
Wat zeggen de Rome IV-criteria eigenlijk over PDS?
PDS draait om buikpijnepisodes die samenhangen met veranderingen in het ontlastingspatroon.
De klachten moeten:
- al minstens 6 maanden bestaan
- én de patiënt moet minstens 1 dag per week in de afgelopen 3 maanden buikpijn hebben gehad
- en daarnaast minimaal 2 van deze 3 hebben:
- de buikpijn hangt samen met de ontlasting
- de frequentie van de stoelgang verandert
- de vorm (Bristol) verandert
- de buikpijn hangt samen met de ontlasting
Bij PDS-C (constipatie-dominante PDS) zie je dan dat de ontlasting te hard is, te weinig voorkomt, of dat iemand moet persen.
Buikpijn is dus verplicht bij PDS.
Zonder buikpijn: geen PDS.
Wat zeggen de Rome IV-criteria eigenlijk over PDS?
Heel iets anders.
Hier draait het niet om buikpijn, maar om het ontlastingspatroon.
Er is sprake van obstipatie bij volwassenen als minimaal 2 van deze criteria aanwezig zijn:
- minder dan 2 keer per week ontlasting
- hard persen bij ≥25% van de ontlastingen
- harde of keutelige ontlasting (Bristol 1–2) bij ≥25%
- gevoel van incomplete defecatie bij ≥25%
- gevoel van blokkade of obstructie bij ≥25%
- digitale handelingen nodig om ontlasting te verwijderen bij ≥25%
Ook hier moeten de klachten minstens 6 maanden bestaan voor een formele diagnose.
Buikpijn is géén must bij obstipatie.
Dat maakt dit direct een compleet andere diagnose dan PDS-C.
Dus wat is dan het verschil tussen PDS-C en chronische obstipatie?
Veel meer dan we in de praktijk vaak realiseren.
| Aspect | PDS-C | Obstipatie |
| Buikpijn | verplicht aanwezig | hoeft niet aanwezig te zijn |
| Kernsymptoom | pijn + ontlastingsverandering | moeilijk of pijnlijk ontlasten |
| Diagnostiek | Rome IV PDS | Rome IV obstipatie |
| Onderliggende mechanismen | hypersensitiviteit, motiliteit, brein-darm-as | transit-tijd, bekkenbodem, gedrag |
| Therapie | dieet (zoals FODMAP), gedrag, vezeltype | vezels, leefstijl, toiletgedrag, medicatie |
| Risico op misdiagnose | hoog, vooral bij cliënten zonder duidelijke pijn | lager |
Het zit ’m dus vooral in het verplicht aanwezig zijn van buikpijn bij PDS-C.
Daar gaat het in de praktijk vaak mis.
Veel mensen voelen druk, discomfort of opgeblazenheid,
maar noemen dat zelf “buikpijn”…
terwijl het volgens de Rome-criteria geen buikpijn is.
En dat kan leiden tot verkeerde diagnoses óf verkeerde behandeladviezen
Nieuwste dieetbehandelingsrichtlijn chronische obstipatie
En toen verscheen eind oktober (2025) de nieuwe dieetbehandelingsrichtlijn obstipatie voor Nederland en België…
En dat is goed nieuws.
Want hoewel deze richtlijn niet over PDS gaat,
maakt het wel veel duidelijker wat we als diëtisten kunnen doen bij echte obstipatie.
De uitgever gaf dit zelf aan:
Belangrijke vernieuwingen in de 2025-richtlijn:
- Overgang van Rome III naar Rome IV-criteria
- Meer nadruk op multidisciplinaire samenwerking
- Veel meer diepgang in leefstijladviezen (zoals toiletgedrag en houding)
- Sterkere evidence voor diëtistische behandeling
- Betere onderbouwing van medicamenteuze keuzes
Heel mooi dus!
En toch… moeten we ook iets anders inzien:
En toen verscheen 2 maanden geleden de nieuwe Nederlandse dieetbehandelingsrichtlijn obstipatie…
En dat is goed nieuws.
Want hoewel deze richtlijn niet over PDS gaat,
maakt het wel veel duidelijker wat we als diëtisten kunnen doen bij echte obstipatie.
De uitgever gaf dit zelf aan:
📣 Belangrijke vernieuwingen in de 2025-richtlijn:
- Overgang van Rome III naar Rome IV-criteria
- Meer nadruk op multidisciplinaire samenwerking
- Veel meer diepgang in leefstijladviezen (zoals toiletgedrag en houding)
- Sterkere evidence voor diëtistische behandeling
- Betere onderbouwing van medicamenteuze keuzes
Heel mooi dus!
En toch… moeten we ook iets anders inzien:
En toen verscheen de nieuwe dieetbehandelingsrichtlijn obstipatie…
En dat is goed nieuws.
Want hoewel deze richtlijn niet over PDS gaat,
maakt het wel veel duidelijker wat we als diëtisten kunnen doen bij echte obstipatie.
De uitgever gaf dit zelf aan:
📣 Belangrijke vernieuwingen in de 2025-richtlijn:
- Overgang van Rome III naar Rome IV-criteria
- Meer nadruk op multidisciplinaire samenwerking
- Veel meer diepgang in leefstijladviezen (zoals toiletgedrag en houding)
- Sterkere evidence voor diëtistische behandeling
- Betere onderbouwing van medicamenteuze keuzes
Heel mooi dus!
En toch… moeten we ook iets anders inzien:
Richtlijnen lopen achter op de praktijk
En dat geldt zeker in de darmenwereld.
Waarom?
Omdat:
- het microbioomonderzoek explodeert
- nieuwe vezelstudies elk kwartaal verschijnen
- inzichten over pre-, pro- en postbiotica razendsnel veranderen
- voedingseffecten (zoals kiwi’s, psyllium, resistent zetmeel) continu worden geüpdatet
- Monash-levels soms per jaar veranderen
En ondertussen werken wij in Nederland en België in 2025 (nu pas) met criteria uit… 2016.
Rome IV dus.
En Rome V komt al uit in 2026!
Dat betekent dat élke richtlijn — hoe recent ook — al snel verouderde elementen bevat.
Maar dat is ook precies waarom jouw rol als diëtist zó belangrijk is:
je moet criteria kennen, richtlijnen kunnen toepassen, maar vooral:
snappen waar de grens ligt tussen diagnosestelling en professionele interpretatie.
Wil je de nieuwste evidence rond obstipatie en vezels helder op een rij?
Op 29 december geef ik het webinar Holy Fiber, waarin ik:
- de nieuwe Belgische & Nederlandse richtlijn toelicht
- de internationale BDA-richtlijn (2025) vertaal naar de praktijk
- laat zien waarom “meer vezels” niet altijd beter is
- en hoe je obstipatie, PDS-C en leefstijlfactoren optimaal benadert
Je kunt je hier inschrijven (Early Bird t/m 14 december)
No comments yet.