Gluten

Er wordt veel gesproken over gluten. Iedereen schijnt er tegenwoordig last van te hebben. Het FODMAP dieet is bijvoorbeeld geen glutenvrij dieet maar er worden veel producten weggelaten die toevallig gluten bevatten. Hoe zit het nou?

Feiten en fabels over gluten

Feiten:

• Gluten wordt onderverdeeld in twee groepen eiwitten: de glutenines en de gliadines.
• Gluten zitten van nature onder andere in tarwe, rogge, gerst en spelt. Fructanen (koolhydraten, fodmaps) zitten van nature onder andere in tarwe, rogge, gerst en een beetje in spelt. Dezelfde bronnen, een andere fractie.
• Gluten zorgen ervoor dat brood luchtiger wordt en niet uit elkaar valt.
• Het heeft een functie van bindmiddel in verwerkte producten zoals soep, saus, snoepjes, gebak en pizza.
• Glutenvrije bewerkte producten uit de supermarkt bevatten (verschillende soorten) zetmeel, zoals maiszetmeel of aardappelzetmeel.
• Veel van de speciale glutenvrije producten die in de handel zijn, zijn niet allemaal even gezond. Een groot aantal van deze producten bevat méér suiker, zout en vet dan ‘normale’ producten en mínder noodzakelijke vezels, vitaminen en mineralen. Glutenvrij betekent dus niet automatisch gezonder.
• Veel producten die van nature gluten bevatten, zoals brood, pasta’s, koekjes en taart, bevatten vaak óók veel calorieën. Het zijn niet direct de gluten die je dik maken.
• Veel producten zijn van nature glutenvrij zoals: rijst (ook zilvervliesrijst), aardappelen (ook aardappelzetmeel), groenten en fruit, noten en zaden, peulvruchten, vis, vlees en gevogelte (alleen ongemarineerd en ongepaneerd), eieren, melk (ook Nederlandse kazen en de meeste yoghurtsoorten), boter en olie. Gewassen die goed bruikbaar zijn ter vervanging van glutenrijke granen in een glutenvrij dieet zijn amaranth, boekweit, cassave, gierst, haver, maïs (ook maïzena en polenta), quinoa, sorghum, teff, tapioca/maniok. Ook (gemodificeerd) zetmeel van deze gewassen is glutenvrij. Een risico bij deze producten is dat ze op het land, bij transport, opslag of in de molen, in aanraking komen met gluten. Vooral in haver en boekweit zitten vaak ook sporen van gluten. Wanneer je coeliakie hebt dien je dus altijd te kiezen voor producten welke gecertificeerd glutenvrij zijn. Wanneer je het FODMAP dieet volgt zijn sporen van nooit een probleem, en gaat het over de koolhydraten (FODMAP’s) niet de eiwitten (gluten) dus hoef je niet te kiezen voor gecertificeerde glutenvrije producten.
• Een fabrikant is verplicht om alle ingrediënten, dus ook glutenbevattende ingrediënten, te vermelden op de verpakking. Een fabrikant is niet verplicht om bepaalde fodmaps zoals fructanen en galactanen op de verpakking te vermelden.

Fabels:

• Speltbrood is goed voor mensen die geen gluten willen eten (zit boordevol gluten! maar spelt bevat wel minder FODMAP’s en is daarom vaak geschikter voor mensen met PDS).
• Gluten is het meervoud van gluut (een gluut bestaat niet: gluten is reeds het enkelvoud).
• Glutenbevattende producten zijn altijd geschikt voor het FODMAP dieet (veelal bevatten deze producten ook veel FODMAP’s omdat ze gemaakt zijn van tarwe, rogge of gerst)
• Glutenvrije producten zijn altijd geschikt voor het FODMAP dieet (in glutenvrije producten worden vaak andere FODMAP rijke ingrediënten toegevoegd zoals inuline, fructose of erwtenmeel)
• Je valt af van glutenvrije voeding.
• Gluten zijn slecht voor je gezondheid.

Steeds meer mensen vermijden gluten. In Amerika zelfs de helft van de bevolking! Mensen met coeliakie MOETEN de rest van hun leven alle gluten vermijden, maar hoe zit dat bij mensen met prikkelbare darm achtige klachten? Zijn zij ook gevoelig voor gluten? Dat kan. Wij geloven dat de meeste mensen gevoelig zijn voor de koolhydraten (FODMAP’s) in tarwe, rogge en gerst.

Feiten en fabels over glutenintolerantie

Feiten:

• Alleen de gliadines in granen zijn verantwoordelijk voor gluten-intolerantie. Granen met weinig tot geen van deze gliadines, zoals rijst, mais en teff bevatten wél glutenines, maar kunnen toch gegeten worden door mensen met gluten-intolerantie.
• Een glutenallergie bestaat niet: je zal niet in een anafylactische shock terecht komen na het eten van gluten, maar je kan er wel goed ziek van worden als je er intolerant voor bent.
• Coeliakie – ook wel glutenintolerantie genoemd – wel.
• Glutenintolerantie is niet hetzelfde als overgevoeligheid of sensitief zijn voor gluten.
• Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam gluten aanvalt, maar ook je darmwand. Daardoor kan de patiënt niet goed meer alle voedingsstoffen opnemen.
• Dertig tot veertig procent van de Nederlanders heeft een gen dat coeliakie kan veroorzaken.
• Eén procent van de Westerse bevolking ontwikkelt coeliakie ook daadwerkelijk.
• 170.000 mensen in Nederland hebben coeliakie (naar schatting).
• Slechts 30.000 Nederlandse patiënten zijn gediagnosticeerd en bekend bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging.
• Coeliakie is niet te genezen. Mensen met coeliakie moet levenslang een glutenvrij dieet volgen.
• Klachten zijn niet alleen hevige buikkrampen of diarree, maar ook bijvoorbeeld moeheid, lusteloosheid of bloedarmoede omdat je een tekort hebt aan voedingsstoffen.
• Om met zekerheid vast te stellen dat je glutenintolerantie hebt moet uitgebreid onderzoek worden gedaan door een arts.
• Het kan voorkomen bij kinderen en volwassenen.

Fabels:

• Je kunt eroverheen groeien.
• Glutenvrij eten is voor iedereen gezonder.
• Glutenintolerantie of coeliakie is een hype.

Over glutensensitiviteit bestaan veel ‘wilde’ verhalen. Artsen en onderzoekers zijn het er over eens dat er mensen zijn bij wie geen coeliakie kan worden aangetoond in de dunne darm, maar die wél goed reageren op een glutenvrij dieet. Daar is de verzamelnaam glutensensitiviteit voor bedacht, ook wel aangeduid als nonceliac glutensensitivity (NCGS). In een studie onderzochten Italianen een patiëntengroep van 59 volwassenen zonder coeliakie of tarwe-allergie, die zelf meenden dat gluten de oorzaak was van hun gezondheidsklachten, voornamelijk buikpijn, een opgeblazen gevoel, depressie, ontstekingen van het mondslijmvlies en ‘mist in het hoofd’. Conclusie van het onderzoek: de som van de klachten nam toe onder invloed van gluten, maar slechts een minderheid van de deelnemers ondervond individueel een werkelijke verheviging van de klachten nadat zij deel hadden uitgemaakt van de ‘glutengroep’. De onderzoekers constateren tevens dat ook dit onderzoek niet heeft kunnen bijdragen aan het identificeren van mogelijke ‘biomarkers’, die zouden kunnen leiden tot het objectief vaststellen van de aanwezigheid van glutensensitiviteit.

Feiten en fabels over glutensensitiviteit

Feiten:

• Glutensensitiviteit bestaat.
• Glutensensitiviteit is niet hetzelfde als glutenintolerantie.
• Glutensensitiviteit is een overgevoeligheid voor bepaalde soorten eiwitten in diverse granen.
• Als speltproducten geen klachten geven dan ben je niet glutensensitief.
• Kan niet aangetoond worden met een biopt of met bloedonderzoek.
• Ca 2 á 3 procent van de Nederlandse bevolking zou glutensensitief zijn en zou baat kunnen hebben bij een glutenvrij dieet.
• Glutensensitiviteit kun je alleen aantonen door – eerst 6 weken een strikt glutenvrij dieet te volgen en dan opnieuw gluten te eten. Doe dit wel onder begeleiding van een diëtist.
• Een glutenvrij dieet volgen zonder medische noodzaak en zonder goede specialistische begeleiding kan schade opleveren, omdat in glutenbevattende granen zoals tarwe of spelt heel veel gezonde bouwstoffen en vezels zitten.

Fabels:

• Het is een allergie
• Je kan spelt eten zonder klachten
• Een glutenvrij dieet geeft altijd gezondheidswinst

bronnen:

lindanieuws.nl/nieuws/meepraten/coeliakie-is-geen-hype-feiten-en-fabels-op-een-rij/

ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25701700

iamafoodie.nl/verschil-tarweallergie-coeliakie-en-glutensensitiviteit/

leef.nl/kennisbank/glutensensitiviteit/

keuringsdienstvanwaarde.kro.nl/seizoenen/2015/afleveringen/02-04-2015/wat-zit-er-in-glutenvrije-producten/

voedingscentrum.nl/nl/thema-s/dewaarheidoptafel/brood/gluten-zijn-slecht

[contact-form][contact-field label=’Naam’ type=’name’ required=’1’/][contact-field label=’E-mail’ type=’email’ required=’1’/][contact-field label=’Reactie’ type=’textarea’ required=’1’/][/contact-form]