Is spelt laag in FODMAP?
Heel veel producten lijken voor verwarring te zorgen bij mensen die het laag FODMAP dieet volgen, zeker als het om spelt gaat. Veel mensen met een prikkelbare darm zeggen dat ze zonder klachten spelt kunnen eten of dat ze juist minder klachten ervaren als ze spelt eten. Dus de vraag is: is spelt laag in FODMAPs? Ja en nee! Spelt bevat minder fructanen dan tarwe maar bevat nog steeds fodmaps. Daarbij zijn ander factoren van invloed op de hoeveelheid fructanen. Het hangt er namelijk van af waar in de wereld je het speltmeel en speltbrood vandaan haalt, van welke bakker, hoeveel je eet, het percentage gebruikte speltmeel in brood en het belangrijkste of het volgens het zuurdesemproces of met gist is gebakken.
Zuurdesem
Onderzoekster dr Jane Muir van Monash University adviseert alleen speltdesembrood. Het zuurdesemproces reduceert de aanwezige fructanen en dat is essentieel. Dus omdat het zuurdesemproces het fructaangehalte in speltbrood verlaagt wordt het brood een laag FODMAP product. Wij adviseren dan ook, net als King’s College Londen, om bij voorkeur 100% speltdesembrood te kiezen als de beste lage FODMAP optie. Maar het is niet altijd makkelijk om dit brood te vinden en niet iedereen vindt dit even lekker. Daarnaast kunnen te veel sneetjes speltdesembrood nog steeds een matige hoeveelheid fructanen bevatten. De Monash low FODMAP app adviseert 2 sneetjes speltdesembrood (per snee 26 gram) als toegestane hoeveelheid. In 3 sneetjes speltdesembrood zitten er al een matige hoeveelheid fructanen, waardoor deze hoeveelheid niet wordt geadviseerd in de eliminatiefase. Spelt bevat minder fructanen dan tarwe, maar het bevat nog steeds fructanen. Daarom raad de Monash app aan om alleen 100% speltdesembrood te eten en (ook desem) tarwe brood geheel te vermijden en niet meer dan 74 gram gekookte speltpasta.
Fructaangehalten
Het is interessant om te weten dat 1 soort getest speltbrood door Monash zowel galactanen als fructanen (beide fodmaps) bevat bij 3 sneetjes brood. Waarschijnlijk zat in het geteste brood ook sojameel (dit bevat galactanen). In het andere broodsoort zat 100% speltmeel en in dat brood zat slechts een spoor van galactanen en 0,20 gram fructanen, terwijl in brood van 25% speltmeel er 0,26 gram galactanen in zat (in de vorm van raffinose) en 0,14 gram fructanen (gehaltes per 100 gram).
Het geteste tarwebrood door Monash bevatte trouwens 0,68 gram fructanen (per 100 gram). Het lijkt niet veel maar een oligosaccharide (fructaan of galactaan) is een FODMAP bij meer dan 0,3 gram per 100 gram/per portie. En je las net dat in de 3 geteste sneetjes brood (73 gram) al een matige hoeveelheid fodmaps werden gevonden (uitgerekend: totaal 0,5 gram fructanen)! Een hoop cijfers met de conclusie: elk brood is anders en op elk brood zal je anders reageren. Ook in glutenvrij brood zitten vaak meelsoorten welke fodmap’s bevat zoals sojameel of honing. Lees dus altijd de ingrediëntenlijst en laat het liggen tijdens de eliminatiefase wanneer je twijfelt. Echter is 100% zuurdesem speltbrood over het algemeen een goede keuze wanneer je er per maaltijd niet meer dan 2 sneetjes van eet. Na de eliminatiefase kan je weer verschillende soorten brood gaan testen.
Weetjes
– In 100 gram tarwebrood zitten 0,6-1,92 gram fructanen (per 100 gram). Dat is dus 3 -13 x meer fructanen dan spelt! (bron: Biesierski 2011, Whelan 2011)
– Knoflook bevat de meeste fructanen (19 gram per 100 gram), op de 2e plaats komt de artisjok. Daarna pas gerst, rogge, asperge en tarwe. 1 knoflookteen weegt ongeveer 5 gram en bevat gemiddeld dus 1 g fructanen.
– Wij (mensen met PDS) hebben vaak last van en moeite met het ontwijken van tarwe omdat het bijna overal in zit.
Niet vergeten
– Check altijd jouw speltbrood en speltmeel op de hoeveelheden spelt.
– Voedingsmiddelen die gemaakt zijn met speltmeel bevatten verschillende (onbekende) hoeveelheden fructanen.
– Onze Nederlandse speltbroden en andere speltproducten zijn NIET getest zijn op fodmaps. Het kan best zijn dat onze speltbroden minder fructanen of wellicht juist meer fructanen bevatten dan de speltbroden die in Australië zijn getest.
Ons advies
Als jij PDS hebt, speltbrood eet en daardoor veel minder tot geen klachten hebt, dan heb jij speltbrood gevonden die het goed doet voor jouw darmen! Iedereen heeft een persoonlijke gevoeligheid en iedereen zou daarom zijn eigen tolerantie moeten testen, ook met spelt en speltbroden.
Wat wij adviseren:
- Test je eigen tolerantie en gevoeligheid voor fructanen en dus spelt;
- kies tijdens de eliminatiefase alleen voor 100% speltdesembrood;
- of kies speltdesembrood met zoveel mogelijk spelt (mag dus een mix zijn met andere meelsoorten behalve tarwe);
- of kies 100% speltbrood als je geen desemspeltbrood kan vinden;
- eet per maaltijd niet meer dan 2 sneetjes brood.
Door dit te doen geloven wij dat jij sneller van je klachten af kan komen. Na de eliminatie kan je meer speltbroden en andere speltproducten testen. Ook kan je dan kijken of meer sneetjes brood per maaltijd ook goed gaan.
Heb je hulp nodig? Zoek een diëtist die het FODMAP dieet kent of neem contact met ons op!
Maak zelf zuurdesem speltbrood volgens het recept van Mirte
Of volg een online cursus via Irene van desembroodbakjezelf
Ik ben al 2 weken op zoek naar geschikt speltbrood, maar het lukt me nog niet om het te vinden. Bij de een zit er appelvezel in, bij de ander lupine of toch tarwe. Kennen jullie een bakker(sketen) of supermarkt(keten) waar ze geschikt speltbrood verkopen? Bij voorkeur in de regio Rotterdam/Den Haag?
Het beste speltbrood kun je kopen bij de groene passage in Rotterdam. In de “supermarkt” Gimsel . zowel gist als desem en is biologisch.
Hoi Gerda
Je kan goed speltbrood bestellen bij http://www.speltfood.nl/.
Van AH zijn ook geschikt: Liefde & Passie (zowel van gist als desem gemaakt, bijna perfect) en AH Stevig Speltbrood (van gist, zonder E-nummers).
Ingrediënten Liefde & Passie: speltbloem (gluten), speltzuurdesem (gluten), water, 13% zonnebloempit, gepofte spelt (gluten), lijnzaad, gist, gejodeerd zout, specerijen.
Ingredienten Stevig speltbrood: 34% speltmeel (gluten) van diverse speltmeelsoorten, water, 29% speltbloem (gluten), 3% speltvlokken (gluten), 1,5% gepofte spelt (gluten), gist, lijnzaad, gejodeerd zout, specerije.
Hoi Sigrid,
Bedankt voor de tip! Inmiddels heb ik ook ontdekt dat ‘t Stoepje Bio 100% spelt zuurdesem brood in zijn assortiment heeft zonder FODMAP rijke ingrediënten.
Adviseer jij van AH stevig speltbrood b.v. om maar 1 sneetje te nemen, omdat het niet met zuurdesem gemaakt is of denk je dat 2 sneetjes per maaltijd gewoon kunnen in de eliminatiefase?
Verder valt me op dat hier geadviseerd wordt max. 74 g gekookte speltpasta te gebruiken, terwijl in het FODMAP arm dieet basiskookboek bij recepten uitgegaan wordt van 75 g speltpasta p.p, die nog gekookt moet worden (en dus 1,5-2 x zoveel wordt).
In ieder geval blijkt het heel leerzaam om als diëtist ook zelf een paar weken dit dieet te volgen.
Goed dat jij vermeld dat in het basiskookboek FODMAP bij recepten uitgegaan wordt van 75 g speltpasta p.p, die nog gekookt moet worden (en dus 1,5-2 x zoveel wordt). Volgens KCL en Monash app zitten er fructanen in als je boven de 75 gram gekookte speltpasta gaat zitten. Mijn advies is dus maximaal 75 gram gekookte speltpasta. Ik geef de wijziging aan Marloes van het basiskookboek door. Bedankt!
Bij het speltbrood van het Stoepje ligt een kaartje met 100% speltbrood . Bij aandringen ging men bellen voor informatie en bleek het helemaal geen 100% spelt te zijn …. . Het kaartje ligt er nog steeds bij … niet intrappen dus .
Hoi, ik twijfel bij AH stevig speltbrood en er staat specerijen in de ingredienten lijst. Ik dacht dat dat vermeden moest worden omdat er ui/knoflook in kon zitten, of is het dan toch veilig om te eten tijdens eliminatie? Weet jij of dat nou wel of niet veilig is?
hoi Sita
In AH stevig speltbrood zit inderdaad een heel klein beetje ui. Wij raden daarom dit brood af in de eliminatiefase, ondanks dat de kans klein is dat je er last van zal krijgen.
groet
Ik zie momenteel op de site van AH achter het spelt steeds (tarwe) staan, is het nog wel geschikt?
Hoi
Er staat tarwe achter, omdat tarwe een allergeen is. Veel speltbroden bevatten daarnaast nog tarwemeel, dat maakt het wat ingewikkelder. Beter is om 100% biologisch speltbrood te eten van speltbloem of tijdelijk geen spelt te eten, dan zit je nog lager in fodmaps.
Hallo,
Wij bakken zelf speltbrood thuis, maar vooral ‘smorgens voel ik me na het eten toch niet helemaal lekker. Ik dacht eerst dat het aan de lactosevrije melk lag, maar drink nu ‘smorgens thee en dan heb ik het ook. ‘smiddags gaat het meestal wel goed. Kan het zijn dat het toch aan het brood ligt?
Onze ingredienten zijn: 1 theelepel droge gist, 400 gram speltmeel (gehaald bij een molen die zelf maalt dus 100%), 1,5 theelepel kristalsuiker, 1,25 theelepel zout, 2,5 eetlepel lijnzaad, 2 eetlepels zonnebloemolie en 250 ml water. Ik eet hiervan ‘smorgens 1 snee en ‘smiddags 1 snee. Beleg is gewoon kaas, brie, zalm, makreel of vleeswaren die ik volledig op fodmaps heb gecontroleerd.
Ik hoop dat jullie mij kunnen helpen, want mijn dietist had dit brood goedgekeurd, maar die heeft lijsten dat ik ook last heb van groene producten dus haar advies klopt niet helemaal.
Beste Marieke,
Je zelfgemaakte speltbrood is wel 100% spelt dus prima. Het mooiste zou zijn als het desembrood zou zijn. Misschien ben je toch te gevoelig voor de fructanen? Hoe gaat het als je een dag geen brood eet? Of glutenvrij brood eet?
We horen het graag!
Hoi,
ik heb bij de AH laatst uitgevraagd waar de specerijen in hun liefde en passie spelt broden uit bestaan.
Hun antwoord was dat er o.a. ui in zit!
ik ben er dus vanuit gegaan dat dit brood niet ok is..
Wat is jullie visie hierop?
groetjes Mirjam
Beste Mirjam
Wij hebben van AH zelf zwart op wit de ingredienten gekregen en hier werd geen ui genoemd. Wij gaan er dan ook vanuit dat er geen uit in zit. Groet
Oh nog een vraag. .
ik las laatst dat gist vaak van een E-nummer wordt gemaakt wat weer gemaakt wordt van sorbitol.
Ik reageer erg heftig op sorbitol, bovendien kan ik bijna geen enkel (glutenvrij) brood goed verdragen. Spelt broden al helemaal niet. .
ik vraag me dus sterk af of dit van het gist kan komen?
groetjes Mirjam
Hoi Mirjam
Het is ons niet bekend dat een E-nummer gemaakt wordt van sorbitol. Meer info over E-nummers zijn te lezen op bijv de site van Food-Info.net: http://www.food-info.net/nl/qa/qa-fi45.htm. Misschien reageer jij op spelt of gist, dat kan zeker.
Dag Sigrid, ik ben 57 jaar en heb 9 maanden na mijn geboorte een zware darminfectie gehad (volgens mijn ouders). Daarna altijd buikklachten gehad en iedere keer opnieuw de diagnose PDS/IBS gekregen. En nooit kon ik precies aanwijzen wat het was. Ik wist dat ik gevoelig reageerde op bepaalde voeding, maar ik kon nooit helemaal precies aanwijzen wat het was. Ik was nooit honderd procent zeker. Tot ik vorig jaar achter FODMAP kwam. Ik ben er mee naar de huisarts gegaan en op mijn verzoek ben ik doorverwezen naar een diëtiste. Ik kon aangeven waar in in elk geval slecht op reageerde. Op basis daarvan zijn we in drie stappen erachter gekomen dat ik 1. Lactose intolerant ben. De tweede stap was om alle gluten uit de voeding weg te laten, behalve dagelijks 100% speltbrood (we hebben hier een hele goede bakker). Ik ben eerst 14 dagen echt ziek geweest en daarna ben ik opgeknapt. En nu ben ik (als ik mij aan het bovenstaande houdt) klachtenvrij. Na al die jaren! Nooit heeft iemand me eens doorverwezen, ik was bekend met de klachten en moest er maar mee leven. Pas nu weet ik dat mijn misselijkheid en buikpijn al die jaren géén nervositeit was, maar lactose intolerantie!
Het enige wat ik nu niet zeker weet is of het de gluten of de fructanen zijn. Dat wil ik verder uitzoeken. Ik ben in elk geval lid geworden van de Nederlandse Coeliakie Vereniging om op die manier ook aan veel tips te komen en om workshops te kunnen volgen. Ik ben zo blij dat ik het FODMAP heb gevonden op het internet bij jullie. Ik heb met de lijsten in mijn hand bij de huisarts gezeten en mijn hoop om iets te vinden is na al die jaren in vervulling gegaan. Wat een opluchting! Ik ben nu ruim 5 maanden vrij van klachten (behalve als ik per ongeluk iets binnenkrijg van tarwe of lactose).
Bedankt voor alle informatie die jullie op de site geven.
hoi Karin,
Het kan inderdaad heel goed dat je last hebt gekregen van PDS sinds een darminfectie. En wat goed dat je onder begeleiding het FODMAP dieet hebt gedaan en nu weet waar je op reageert! SUPER om te lezen dat je klachtenvrij bent, heerlijk he! Er zijn 2 manieren om te testen of het de gluten of de fructanen zijn (met een grote vermoedelijkheid)
*dmv een glutenintolerantiebloedtest, alleen kan dit pas als je minimaal 3 maanden gluten hebt gegeten. Als je inderdaad spelt bent blijven eten, dan moet dat geen probleem zijn
*ook dmv eliminatie-introductie. Je kan dus volledig glutenvrij gaan eten om te kijken hoe het gaat. Als je dan weer spelt gaat eten dan kan je kijken hoe je er op reageert. Dan kan het heel goed zijn dat je glutensensitief bent.
Mijn ervaring is (met ca 100 mensen die ik met PDS en FODMAP dieet heb begeleid) dat de meeste mensen last hebben van fructanen en niet van de gluten. Alleen als je minder dagen hebt of je immuunsysteem is wat minder, dan kan het zijn dat je gevoeliger reageert op fructanen en dus ook op spelt. Ikzelf heb dat ook, ik eet soms spelt maar meestal glutenvrij.
Jij ook bedankt.
Wil je laten weten hoe het gegaan is verder?
Hoi,
Ik ben momenteel in de testfase van het fodmap dieet. Ik kan goed tegen het liefde en passie speltbrood en afbakbroodjes van de ah, maar zou graag nog ander brood willen eten.
Nu zit er in de buurt een bakker die zuurdesemspeltbrood bakt, maar de desem is gekweekt op rogge. Heeft het desemproces ervoor gezorgd dat de fodmaps zijn afgebroken of zou ik het toch moeten vermijden?
Alvast bedankt!
Anna
Beste Anna
Je kan dat speltdesembrood prima proberen! Het maakt niet uit van welk deeg het ‘desem’ gemaakt is. Succes!
Hoi Anna, als alleen de desem op rogge is gekweekt zou dit waarschijnlijk geen problemen moeten geven, maar dit is nog niet als zodanig getest. Dat wordt dus proberen om te kijken of jij hier last van krijgt! M & S
Voor mijn dochter bak ik zuurdesemspeltbrood. Gewoon water spelbloem (of meel) en zout. Het enige brood waarvan zij geen last heeft.
Onderlaatst 100% zuurdesem spelt brood gekocht bij bakkerij ‘t stoepje op de markt en dat gaat bij ons super goed!!! Ik kreeg de ingrediënten lijst te zien op internet.. het is zo puur mogelijk. Voor ons een blijver!
Ik koop mijn brood bij Bbrood, in Amsterdam vestigingen in verschillende buurten, voor mij slechts 10 min fietsen. Op de website van Bbrood is te zien wat de ingrediënten zijn. https://www.bbrood.nl/ Je kunt ook zoeken waar het brood te koop is.
Spelt zuurdesem is echt alleen maar spelt. Ik koop het op voorraad en vries het dan in.
Bedankt voor de tip Karin
Ik heb ook nog een tip voor brood.: stevig haverbrood van AH. Hier heb ik nooit last mee en je kan het ook goed in de vriezer bewaren.
Het blijft voor iedereen een zoektocht waar je goed op reageert.