Een onderzoeker vroeg me laatst:
“Ik vraag me af op basis van welke onderzoeken je de diagnose SIBO stelt of laat stellen. Klachten zijn immers aspecifiek, en de ademtesten die gebruikt worden zijn gevalideerd voor transit.”
Een terechte vraag — want ja, er is veel discussie over SIBO.
Overmatige bacteriële groei in de dunne darm (SIBO) is wereldwijd erkend als mogelijke oorzaak van slechte spijsvertering en malabsorptie (Achufusi, 2020).
Toch bestaan er nog veel misverstanden, ook onder zorgprofessionals.
SIBO diagnostiek
Klachten zoals een opgeblazen gevoel, opgezette buik, boeren, winderigheid of diarree kunnen bij talloze aandoeningen voorkomen — ze zijn dus niet specifiek voor SIBO.
Toch zijn er signalen die vaker bij SIBO passen, zoals:
- snel klachten na eten
- gevoel vol te zitten
- lage B12-waarden of tekorten aan vetoplosbare vitamines
- juist verhoogd foliumzuur
Risicofactoren
De meest voorkomende risicofactoren voor abnormale of overmatige bacteriële overgroei in de dunne darm zijn verstoringen in de anatomie en motiliteit van de dunne darm. Veelgenoemde voorbeelden zijn
- diabetische enteropathie
- onderliggende bindweefselziekte (zoals sclerodermie)
- chronisch opiaatgebruik
- divertikels of verklevingen in de dunne darm
- langdurig gebruik van protonpompremmers (PPI’s)
Daarnaast worden aandoeningen zoals IBD, dyspepsie, pancreatitis en eerdere colectomie in verband gebracht met een verhoogd risico.
Ook bij mensen met NAFLD of diabetes komt SIBO vaker voor.
Als deze factoren meespelen en iemand reageert opvallend goed op een koolhydraatarm of FODMAP-arm dieet, denk ik vaak wél aan SIBO.
Ademtesten: waarde én valkuilen
De gouden standaard is nog steeds een duodenumaspiraat met kweek, maar dat wordt wereldwijd nauwelijks uitgevoerd: het is invasief, duur en niet breed beschikbaar.
Daarom worden in de praktijk meestal glucose- of lactuloseademtesten gebruikt.
Die zijn niet perfect, maar wél praktisch — mits goed uitgevoerd en geïnterpreteerd.
Kort samengevat:
- Glucosetest: specifieker, maar kan distale SIBO missen (vals-negatief).
- Lactulosetest: gevoeliger, maar meer vals-positieven bij snelle transit.
Volgens de North American Consensus geldt:
- een stijging van ≥20 ppm waterstof binnen 90 minuten → positief
- methaan ≥10 ppm → methaanpositief (IMO)
Goede voorbereiding is cruciaal, anders kan de uitslag onbetrouwbaar zijn.
Uiteindelijk blijft een ademtest altijd een puzzelstuk binnen het grotere geheel van anamnese, risicofactoren en symptomen.
Illustration by Mira Norian for Verywell Health
Antibiotica of niet?
Veel artsen starten nog steeds antibiotica bij een sterke verdenking op SIBO — soms zelfs zonder test.
Dat is begrijpelijk, maar niet zonder risico: antibiotica kunnen de darmflora verstoren en resistentie veroorzaken.
Jarenlang werden middelen zoals tetracyclines, fluoroquinolonen en metronidazol gebruikt.
Tegenwoordig is rifaximine populair, vooral omdat het vrijwel niet wordt opgenomen in het lichaam en daardoor lokaal in de darm werkt.
Het doodt zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën en lijkt het microbioom minder te verstoren dan andere antibiotica.
In sommige studies verhoogde het zelfs gunstige bacteriën zoals Lactobacillus en Bifidobacterium.
Een meta-analyse (Gatta, 2017) liet zien dat rifaximine bij ongeveer 60–65% van de patiënten leidde tot een negatieve ademtest, tegenover 40% bij andere antibiotica.
Dat toont effectiviteit, maar laat ook zien dat een groot deel van de mensen niet reageert.
Fytotherapie als alternatief
Steeds meer onderzoeken laten zien dat antibiotica niet altijd nodig zijn.
Fytotherapeutische middelen zoals berberine, oregano-olie, allicine of neem tonen in kleinschalige studies vergelijkbare resultaten.
Het traject duurt vaak iets langer en kan kostbaarder zijn, maar het is natuurlijker en minder belastend voor het microbioom.
In mijn ervaring kun je met de juiste combinatie van:
- een goed uitgevoerde ademtest,
- een persoonlijk dieetplan,
- en zorgvuldig gekozen fytotherapie,
al heel veel cliënten helpen — zonder antibiotica.
Aanvullend kunnen prokinetica, pre- of probiotica waardevol zijn.
Dat is precies wat ik in mijn geaccrediteerde e-learning leer:
hoe je als diëtist of therapeut SIBO herkent én behandelt op een veilige, onderbouwde manier.
SIBO is geen hype, maar ook geen vaststaand feit. Het is een verklaring die bij sommige cliënten past, mits je kritisch kijkt naar de uitslagen van de ademtesten en de behandeling.
Omdat er nog zoveel nieuwe onderzoeken en inzichten komen over SIBO blijf ik leren, wetenschap staat namelijk niet stil.
Meer weten over SIBO? Bekijk hier alles over mijn geaccrediteerde ‘E-learning Alles Over SIBO’.
Bronnen
Er zijn veel bronnen gebruikt voor info over SIBO. Voor dit blog zijn met name gebruikt:
Achufusi TGO, Sharma A, Zamora EA, Manocha D. Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Comprehensive Review of Diagnosis, Prevention, and Treatment Methods. Cureus. 2020 Jun 27;12(6)
Gatta L, Scarpignato C. Systematic review with meta-analysis: rifaximin is effective and safe for the treatment of small intestine bacterial overgrowth. Aliment Pharmacol Ther. 2017 Mar;45(5):604-616.
Quigley EMM, Murray JA, Pimentel M. AGA Clinical Practice Update on Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Expert Review. Gastroenterology. 2020 Oct;159(4):1526-1532
No comments yet.